نوروز به شهری زیرزمینی دعوت داریم؛ «نوش‌آباد» - ارمون آنلاین armoononline.ir

ارمون آنلاین- شبنم اسلامی: جواد سنائی با اعلام این مطلب گفت: خوشبختانه با توجه به موافقت دادستان شهرستان آران و بیدگل مبنی بر بازگشایی مجدد شهر زیرزمینی نوش‌آباد، این مجموعه تاریخی گردشگری از روز بیست و دوم اسفندماه آماده پذیرایی از گردشگران خواهد بود.

سنایی تصریح کرد: شهر تاریخی نوش‌آباد که در پنج کیلومتری شمال کاشان قرارگ رفته، دارای صد اثر تاریخی از دوره‌های مختلف تمدنی در داخل بافت شهر و بیابان‌های اطراف آن است که می‌تواند فرصت مناسبی برای گردشگری در تعطیلات نوروزی باشد، همچنین کویرگردی به‌عنوان گردش محبوب مسافران تلقی می‌شود که علاوه بر زیبایی‌های طبیعی کویر، می‌توان سازه‌های تاریخی و قلعه دیدنی را در فاصله کوتاهی از این شهر مشاهده کرد.

شهر زیرزمینی اویی یا شهر زیرزمینی نوش‌آباد، شهری باستانی واقع در زیر بافت کنونی شهر نوش‌آباد از بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل است که در مجموعه‌های تاریخی آب‌انبار چاله‌سی بالاده و آب انبار مرکزی ده نوش‌آباد قرار دارد. این مجموعه، قدمتی ۱۵۰۰ ساله داشته و به دوره ساسانیان (صدر اسلام) تا دوره صفوی مربوط می‌گردد.

این اثر مرداد ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۵۸۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

نامگذاری

شهر نوش‌آباد پایتخت انوشیروان پادشاه ساسانی است که در غرب شهر آران و بیدگل قرار دارد. نام نوش‌آباد، برگرفته از نام «انوشیروان» است که به ‌تدریج حرف «الف» آن حذف شد و نام نوش‌آباد گرفت. همچنین، با توجه به ارتباط راه‌ها در این شهر زیرزمینی از طریق چاه‌ها، افراد برای صدا زدن یکدیگر از واژهٔ «اویی» استفاده می‌کردند. به دلیل کاربرد دلیل پرتکرار واژهٔ «اویی»، به این شهر نام «اویی» دادند.

در حال حاضر، این شهر زیرزمینی دارای دو ورودی است که هر دو ورودی از راه‌پله‌های آب‌انبار است. مجموعه اول، کوچکتر و حدود هزار‌متر مربع و مجموعه دوم حدود  چهار هزار‌متر مربع و آب‌انبار آن به همان نسبت بزرگتر و همانند چهار آب‌انبار به‌هم چسبیده و بزرگ است. مجموعه سوم نیز کشف شده‌است که حتی بزرگتر از دو مجموعه پیشین و حدود هفت هزار‌متر مربع است اما هنوز برای بازدید همگانی باز نشده‌است.

خاک زیرزمین این ناحیه بسیار سفت و محکم است و استحکام آن را پایدار می‌سازد. غیر از ورودی اصلی، ارتفاع تمام قسمت‌های اویی به قد طبیعی یک انسان و بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است.

بر سطح دیوارها و در فواصل اندک، جای پیه‌سوز به چشم می‌خورد. در بعضی قسمت‌ها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شده‌است که در بعضی از اتاق‌ها تبدیل به تاقچه جهت قراردادن اشیا می‌شود.

کارشناسان باستان‌شناسی، سه طبقه را برای این شهر زیرزمینی برشمردند: طبقه یک ۴–۶ متر زیرزمین، طبقه دو، ۱۲–۱۶ متر و طبقه سه حدو ۱۸–۲۲ متر زیرزمین.

کشف این سازه‌ها در سال ۱۳۸۵ به صورت اتفاقی و توسط فردی که قصد حفر چاه در منزل خود داشت، صورت گرفت. برای ورود به این شهر زیرزمینی، به دلیل پیدا نشدن ورودی اصلی آن، از آب‌انبار که در کنار این شهر زیر زمینی بود، استفاده می‌شود.

این آب‌انبارها در دوره صفویه ساخته شدند که با حدود ۵۰ پله به پایین آب انبار می‌رسیم و از پایین پله‌ها وارد مجموعه شهر زیرزمینی می‌شویم.

نحوه تهویه هوای شهر

روش تهویه هوای شهر زیرزمینی نوش‌آباد از طریق کانال‌هایی بوده که در طبقه اول و به سطح زمین ایجاد شده‌است. چاه‌های مرتبط طبقه‌ها، علاوه بر عملکرد عبور و مرور، باعث جریان یافتن هوا در طبقات پایین می‌شده‌است. این عمل در مورد چاه‌های قنات نیز مصداق دارد. شکل این راهروهای چاهی، به شکل حرف «ل» فارسی است و همین موضوع، باعث ایجاد اختلاف فشار هوا و رسیدن هوای تازه و اکسیژن به طبقه‌های زیرزمین می‌شود.

روشنایی این فضاها به وسیلهٔ پیه‌سوزهای سفالی بوده و روغن آن‌ها، احتمالاً از دو عصارخانه تاریخی موجود در نوش‌آباد تهیه می‌شده‌است.

در مواقع ناامنی و پناه گرفتن در زیرزمین آب مصرفی اهالی از پایاب‌ها و قنات‌ها تأمین می‌شده‌است. افزون بر پایابها، مسیرهای اویی به گونه‌ای بوده که در بعضی از قسمت‌ها به قنات مرتبط می‌شده‌است.

تاریخ ایجاد و استفاده از این بناها، به دوران ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد که در دوران‌های بعد یعنی سلجوقی تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده بوده‌است.

لینک کوتاه: https://armoononline.ir/?p=24444