معضل حاشیه نشینی در مازندران - ارمون آنلاین armoononline.ir

از حاشیه نشینی به عنوان یکی از تشدید آسیب های اجتماعی همچون اعتیاد ، طلاق و… است.
افزایش سریع شهر نشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخص های اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است . یکی ازاین معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرهای بزرگ می باشد . این مجموعه ها بدلیل استقرار زیادی از شهروندان درون خود و به دلیل عدم برخورداری مناسب از خدمات شهری ، وضعیت نامطلوب و کیفیت پائین زندگی ، یکی از چالش های اساسی شهرنشینی پایدار به حساب می آیند. این مناطق شهری قابلیت بالایی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و در صورت بی توجهی می توانند هستی و حیات یک شهر را نیز تهدید کنند.
حاشیه نشینی ریشه در زمان های بسیار دور دارد و در قرون گذشته نیز وجود داشته است . این پدیده اجتماعی هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای توسعه نیافته وجود دارد.
تاثیرات پررنگ حاشیه نشینی بعداز جنگ جهانب دوم ، پس از فرو پاشی نظام اقتصادی جهان و افزایش فقر در اکثر کشورها ، تبدیل به معضلی برای برنامه ریزی و مدیریت کلان شهر شد.
کشور ایران نیز از حیث حاشیه نشینی وضعیت چندان خوشایندی ندارد.
علل پیدایش حاشیه نشینی به طور کلی ، ضعف برنامه های ریزی مشخص و موثر برای پاسخ گویی به نیاز اقشار کم در آمد در توزییع جغرافیایی مناسب ، پیش بینی نشدن فضای مسکونی ، نبود حمایت ، هدایت و … می باشد.
باتوجه به تحقیقات نشان می دهد آثار و پیامد های اجتماعی حاشیه نشینی فضای ساکنان حاشیه نشین می تواند فضایی خطرناک و مستعد آلودگی ها و بیماری های مختلف باشد.
ناهنجاری های اجتماعی برخاسته از حاشیه ها در مقایسه بابدنه اصلی شهرها ابعاد گسترده تری دارد.
رشد بزه کاری ، پرخاشگری، اعتیاد، دزدی و … از جمله آسیب های اجتماعی است که درمورد پدیده حاشیه نشینی می توان برآن تاکید کرد.
تعارض خورده فرهنگ ها، خصومت و اختلاف های دیرینه ، سودجویی این عوامل در مناطق حاشیه ای قابل رؤیت است . پایین بودن درآمد این قشر آسیب پذیر ، نگاه تمرکز گرای دولتی و مردمی و افزایش امکانات مادی و اقتصادی مسولین و سرمایه داران به هسته شهر که خود مشکلات حاشیه نشینان را صد چندان کرده است.
عدم تامین نیازهای درآمدی و مسکن طبقات مستضعف جامعه دربازار تورم ، گسترش شکاف طبقاتی ، به ویژه فقر و بیکاری و… از دلایل حاشیه نشینی و علاقه به زندگی در حاشیه شهرها شده است . اما حاشیه نشینی در استان بزرگی همچون مازندران که به نوعی قطب توسعه کشاورزی و گردشگری کشور محسوب می شود نمود قابل توجهی یافته است.
در طول دهه های گذشته حاشیه نشینی مازندران نیز از پیامد نامطلوب رشد شهر نشینی به عنوان یکی از تبعات عمده آن برکنار نمانده و متاسفانه مناطق حاشیه نشین دراین استان کانون عمده بیکاری، بی سوادی، اعتیاد، تکدی گری، همسر آزاری و … ازجمله تبعات عینی مناطق و سکونت گاه های حاشیه نشین این استان برشمرد.
بیکاری از عمده مشکلات مردم حاشیه نشین است و باتوجه به وضعیت اقلیمی و محیطی استان مازندران، عمده موارد کار و اشتغال حاشیه نشینان دررابطه با جمع آوری ضایعات و زباله ها، ساختن ابزارآلات … و تکدی گری و نوازندگی است.
باتوجه به تحقیقات صورت گرفته در خصوص حاشیه نشینی در مازندران می توان وضعیت فرهنگی اجتماعی این مناطق را در بروز آسیب های اجتماعی اثر گذار دانست. امیدواریم با همکاری همه مسولین و مردم بتوان وضعیت متعادل تری برای حاشیه نشینان استان رقم زد.

 مهدی محمودی-کارشناس ارشد جامعه شناسی