شکرگزاری به سبک مازنی‌ها؛ "شَستِک" - ارمون آنلاین armoononline.ir

ارمون آنلاین: به رسم گذشتگان، مازندرانی ها در روزهای ماه رمضان و نزدیک به زمان افطاری مقداری نمک مابین انگشت شست و سبابه دستانشان قرار می دهند که نشان دهنده و بیانگر نمک گیر شدن مومنان از خداوند است و به هنگام انجام این کار می گویند که بار الها ما نمک گیر تو هستیم اگر خلافی از ما سر زد در ماه رمضان از ما در گذر.

روزه‌داری در برگ برگ تاریخ مازندران با رسوم متفاوت و شیرینی همراه بوده و هست؛ رسومی که هرچند پاره ای از آنها به صورت جسته گریخته اجرا می شود، اما برخی از آنها آن چنان در گذر زمانه رنگ باخته و به فراموشی سپرده شده‌اند که به جز سالخوردگان و پژوهشگران فرهنگ، کسی از آن چیزی نمی‌داند.

با این حال در مناسبت های مختلف سنت‌ها و آیین هایی توسط مردم مختلف کشورمان برگزار می شود که هر یک از آنها ریشه در اعتقادات و باورهای مردم آن منطقه دارد.

ماه رمضان نیز از جمله زمان هایی است که آدابی در آن برگزار می شود که بر فضیلت و ارزشمندی آن می افزاید و مردم مازندران در روزگاران نه چندان دور چه قبل از شروع این ماه با خانه تکانی و نظافت به استقبال آن می رفتند و چه در روزهای این ماه رسومی را اجرا می کردند که در آنها ضمن نشان دادن شوق و اشتیاقشان به آمدن ماه رمضان، پاسداشت حرمت و نعمات خداوندی نیز در آنها ملموس بود.
مردم مازندران در استقبال از ماه خدا ضمن نظافت و خانه تکانی منزل و مساجد، خانه تکانی دل و جان خود را با انجام رسم «شَطون کتوک» انجام می دهند که این رسم را در آخرین روز ماه شعبان و در آستانه ورود به رمضان انجام می دهند.

پس آن در طی روزهای ماه رمضان سعی می کنند با آدابی که به جا می آورند لحظه لحظه قدر این ماه را ارج نهند و در حفظ حرمت و ارزش این ماه تلاش کنند. در برگزاری این آداب و رسوم افراد در سنین مختلف موردنظر قرار می گرفتند که از آن جمله رسم” روزه سَری ” ویژه کودکان و نوجوانانی است که برای نخستین بار روزه می گیرند.

سنت های ریشه دار مازنی ها 

مورخ و پژوهشگر فرهنگ عامه مازندران با اشاره به اینکه آداب و رسومی که ماه رمضان در این استان برگزار می شد به دو بخش عمومی و اختصاصی تقسیم می شود، گفت: بخش عمومی آن اجرای برنامه ها و کارهایی است که در دیگر نقاط کشور نیز انجام می شود.
علی رمضانی پاچی افزود: افطاردهی، برگزاری مراسم شب احیا و قرآن به سر و کمک به نیازمندان از جمله این آداب عمومی هستند که در بین مردم استان مازندران وجود داشت و همچنان نیز جایگاه خود دارند، اما برخی آداب و سنت هایی در این ماه انجام می شد که جایگاه و خاستگاهشان در مازندران بود و در دیگر نقاط کشور دیده نشده است و می تواند از آن به عنوان برند مازندران یاد کرد.

این پژوهشگر مازندران با اشاره به این که آمار دقیق و قابل ذکری از تعداد سنت های ماه رمضان این استان وجود ندارد، گفت: شستِک، شِتون کلوک یا کتوک و روزه سَری از جمله این آداب که در استان برگزار می شد و حتی تا سال های قبل این رسم و رسوم در مناطق روستایی مازندران جایگاه داشت و انجام می شد، اما با پیشرفت تکنولوژی و فاصله ای که میان نسل قدیم و جدید ایجاد شده است این رسوم در همان حیطه کهنسالان باقی ماند و دیگر در نسل جوان ردپایی از آن دیده نمی شود و بیشتر این آداب و سنت ها به فراموشی سپرده شده است.

رمضانی پاچی در تعریف ویژگی های سنت های ماه رمضان در مازندران گفت: آدابی که در این ماه اجرا می شود بیشتر نماد دلبستگی و حرمت دادن مردم دیار علویان به این ماه است، به طور مثال در رسم سحری خوانی، فرد سحرخوان با این نگاه که تمام اهالی روستایش از فیوضات این ماه بهره مند شوند انجام می شد و با نوایی که سر می دادند همگان را برای سحر بیدار می کردند و آنچنان رزوه گرفتن در این ماه حرمت داشت حتی افرادی که عذر شرعی یا بیماری داشتند و قادر به روزه گرفتن نبودند برای اینکه همرنگ دیگران باشند و حرمت این ماه نگاه داشته شود بیدار می شدند و چراغ خانه روشن می شد.

این تاریخ نگار حوزه مردم شناسی همچنین ریشه دار کردن اعتقادات ماه رمضان در نسل جوان را یکی از ویژگی های سنت های این ماه در استان برشمرد و گفت: برای این منظور و تشویق آنها با هدیه دادن در روز نخست روزه گرفتن به کودکان نشان دادند که این ماه ارزشمند است یا اینکه روزه خواری در ملا عام آنچنان در نزد مردم مازندران زشت و ناپسند بود که در صورت وقوع چنین حالتی خطاب به فرد روزه خوار اشعاری در نکوهش این کار خوانده می شد که فرد از انجام این کار خجل می شد.
رمضانی پاچی گفت: در گذر زمان و به دلیل بی توجهی در انتقال این آداب و رسوم شاهدیم که این بخش از فرهنگ مازندران از میان رفته است و بجز تعداد معدودی از این رسوم از جمله سحری خوانی که در برخی از روستاها اجرا می شود بقیه آنها از بین رفته است.
وی افزود: کمک به احیای این آداب و رسوم به نوعی کمک به ترویج فرهنگ مازندران است تا این فرهنگ به انحطاط نرود که اقدام اخیر برخی نهادها در برگزاری جشن روزه اولی ها را می توان نمادی از احیای رسم روزه سَری مازندرانی ها دانست.

منبع: ایرنا- فاطمه قنبری

لینک کوتاه: https://armoononline.ir/?p=25174