رد پای موسیقی ۱۴۰۰ ساله کُردی در طاق‌بستان؛ چَپله - ارمون آنلاین armoononline.ir

ارمون آنلاین: موسیقی از دیرباز در جای جای ایران نواخته و سینه به سینه چه به صورت کلامی و چه به شیوه نوایی انتقال داده شده است. کرمانشاه یکی از استان‌های این سرزمین پهناور است که دارای موسیقی غنی بوده است.

در گوشه گوشه این استان به دلیل تنوع اقوام این سرزمین دارای موسیقی فولکلور خاص خود هستند. مثلا موسیقی مردمان سنقر با موسیقی ساکنان پاوه و اورامانات متفاوت است.

این هنر در هر منطقه با کلام کُردی اما آواها و نواهای مختلف نواخته و سروده می‌شود. اما موضوعی که در بین همه اقوام فصل مشترکی دارد نوای چپله است که به بر اساس نقوش طاق‌بستان ۱۴۰۰ سال است که این هنر با انواع سازها در این مناطق نواخته شده است.

نقوش صخره‌ای در طاق‌بستان که به‌ عنوان قدیمی‌ترین انیمیشن‌های جهان معرفی شده‌اند، این موضوع را به وضوح بیان می‌کنند. این نقش که بر اساس نظریه‌های مختلف قدمت آن به حدود ۱۴۰۰ سال پیش می‌رسد در سمت چپ و راست طاق بزرگ طاق‌بستان حجاری و استاد کار و طراح آن با ظرافت خاصی موضوعات مختلفی را مربوط به شکار گراز و گوزن به تصویر کشیده است.

این تصاویر از زمان ورود شاه به صحنه شکارگاه تا زمان خروج آن صحنه به صحنه را بیان می‌کند.  یکی از تصاویری که در هر دو صفحه چه نقش شکارگاه گراز و چه در نقش شکارگاه گوزن به صورت مشترک دیده می‌شود مبحث موسیقی است.

در شکارگاه گراز شاه هنگام ورود در داخل قایقی به همراه چند نفر نشسته است و در حال چَپله یا همان کف زدن می‌باشند که به یقین کلامی را به همراه دارد. چرا که هیچ سازی در این تصویر همراه آنها نیست، اما آوای این کلام چه بوده است را کسی نمی داند بجز نوازندگان دوره ساسانی.

این هنر در صحنه های دیگر به همراه ساز چنگ ایرانی، دایره، نی انبان، کوس و…، نواخته می‌شود. چپله در کنار این ساز ها سینه به سینه تا به امروز در بین مردمان کُرد انتقال یافته تا جایی که هر زمان مردم این خطه قصد ابراز شادی دارند و سازی را در دسترس نداشته با نوای خاصی که به آن چَپله می‌گویند به همراه موسیقی کلامی که فهوای آن بیشتر اشعار عاشقانه است، احساسات شادی خود را بیان می‌کنند.

اگر چه این نوا قدمتی بسیار غنی تر از ۱۴۰۰ سال دارد و می‌توان گفت که قبل از به وجود آمدن سازهای موسیقی نواخته شده است، اما مستندی که می‌توان آن را به عنوان شاهدی ارائه داد مربوط به  ۱۴۰۰ سال پیش یا همان نیمه دوم دوره ساسانیان است که در صحنه شکارگاه گراز و گوزن مجموعه طاق‌بستان کرمانشاه وجود دارد.

منبع: میراث آریا

لینک کوتاه: