همیشه پای انسان در میان است - ارمون آنلاین

حسین احمدی ؛رقیه توسلی: کوچه پس کوچه های زخمی که درد ویرانی و در به دری را چشیده اند و خانه های مجروحی که روزی زندگی شان روی آب، شناور و دام هایشان تلف شده اند، سیل را خوب می شناسند.
باغ هایی که درختان شان مرده اند و عروسک های رنگی که روزی چشم هایشان را بر باتلاقی از گل و لای گشوده اند و صاحبان کوچک شان را گم کرده اند، سیل را خوب می شناسند، آن گاه که زیر گام های زشت و لغزان زندگی، دست و پا زنان و ناتوان، به هر سو کشیده می شوند.

همان ناخوانده ای که هر بار، با خود پنجره های شکسته و درهای واژگون و سقف های فروریخته می آورد و رودخانه سیاه غرانی می گردد  که بر شهر و روستا و دیوار و ایوان و اتاق می تازد و آرزوها را می دزدد.
سیل که می آید، زیبایی های دنیا بلعیده می شود و زندگی بوی محو شدن می گیرد و آدم ها، سخت ترین ها و تلخ ترین ها را تجربه می کنند.
همیشه ردپای سیل، ردپای اندوه است. ردپای غریبه ای که می آید و دردناک ترین خاطره ها را از خود بر جای می گذارد؛ می آید و صورت لحظه های زمین، در هوای نامعطرش، گل اندود می گردد و غم، در سرزمین قلب ها جولان می دهد.
این رخداد، دیگر طبیعی نیست!
سید محسن موسوی تاکامی؛ معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران، در این رابطه به ما می گوید: اگرچه جنگلهای سرسبز دامنه شمالی البرز، تداعی کننده وجود ظرفیت بالای طبیعی جهت حفاظت از آب و خاک است اما مشکلات ویژه موجود در حوزههای آبخیز مازندران، این حوزه ها را در ردیف حوزههایی با سیل خیزی بالا، قرار داده است.
وی با اشاره به این که روند رو به افزایش تخریب حوزه های آبخیز و پوشش گیاهی زمین، در طول دهههای گذشته بر کسی پوشیده نیست، می افزاید: متأسفانه شواهد، حکایت از وجود رابطه مستقیم بین رشد روز افزون جمعیت و صنعتی شدن کشورهای در حال توسعه، همراه با کاهش سطح عرصه های طبیعی، به ویژه جنگل ها و مراتع، دارد.
وی با بیان این که عوامل متعددی در تخریب حوزه های آبخیز، از جمله حوزههای آبخیز خطه سرسبز شمال کشور، به ویژه استان مازندران نقش دارند، یادآور می شود: فقدان تعادل پایدار بین دام و مرتع، تغییر کاربری عرصه های طبیعی، مسیر انتقال نیرو، نفت و گاز، توسعه جاده ها، بهره برداری بی رویه از معادن و در نتیجه؛ از بین رفتن پوشش گیاهی و به تبع آن وقوع سیلابهای مخرب ناشی از بارش رگبارهای کوتاه مدت با شدت بالا، وقوع رانشهای مخرب، فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی اراضی زراعی شیبدار در سطح وسیع و فقر پوشش گیاهی در اراضی مرتعی بالا دست، از عوامل موثر در تخریب حوزه های آبخیز مازندران به شمار می رود.
موسوی تاکید می کند: همچنین فقدان شناخت صحیح و کافی از منابع و امکانات بالقوه استان و نبود مشارکت مناسب مردم در امر حفاظت از منابع طبیعی و مهاجرت بیرویه روستاییان به شهرها، اثر این عوامل را تشدید نموده است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی مازندران در ساری، خسارات سیل دو سال اخیر استان مازندران را بیش از  ۲ هزار میلیارد ریال عنوان می کند و می افزاید: تکرار وقوع سیل در دهههای اخیر به اوج خود رسیده و میزان زیانها و خسارت ها، به صورت فاجعه آمیزی افزایش یافته است که می توان به سیل های  ۱۳۷۳ و  ۱۳۸۲ نوشهر و  ۱۳۷۸ نکا و نیز ۱۳۹۱  بهشهر اشاره نمود.
موسوی می گوید: آن چه حائز اهمیت است، ضرورت انجام اقدامات هماهنگ و اعمال مدیریت صحیح در حوزه های آبخیز و مطالعات جامع سیلخیزی می باشد، تا بتوان قدرت دفاعی طبیعت را افزایش و تکرار وقوع سیلاب با دامنه خسارات زیاد را کاهش داد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی مازندران، عوامل انسانی دخیل در وقوع سیلاب را ورود دام؛ بیش از ظرفیت مراتع توسط دامداران و برهم خوردن تعادل بین دام و مرتع، شخم در جهت شیب، وجود تنه و سرشاخه های مختلف درختان و انواع نخاله ها، رسوبات دانه درشت و دانه ریز ساختمانی، معدنی و جاده سازی در آبراهه ها و عدم تخلیه و لایروبی به موقع رودخانه ها، دانست.
موسوی، تجاوز به حریم رودخانه با ساخت و سازهای غیرمجاز و غیراصولی، غیراستاندارد بودن پل ها و زهکشی آن ها در مسیر رودخانه ها و سطح مقطع کانال ها، برداشت غیراصولی از مصالح رودخانه ای و مسدود نمودن مسیرهای آبراهه های فرعی و عدم هماهنگی ارگان ها در اجرای پروژه های عمرانی راه و معدن را از دیگر عوامل انسانی دخیل در وقوع سیلاب عنوان نمود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی مازندران (ساری) با اشاره به این که در ارتباط با راهکارهای کنترل وقوع سیلاب و کاهش قدرت تخریب و خسارات ناشی از آن، تحقیقات زیادی صورت گرفته و در پی آن کتب، مقالات و دستورالعمل های بسیاری منتشر شده است، اضافه می کند: محور اکثر این مطالب مدیریت سیل (اقدامات غیرسازه ای) و حقایق فنی- مهندسی (اقدامات سازه ای) بوده و کمتر به مسأله بنیادی و ریشه ای سازمانی- مدیریتی و واقعیات و چالش هایی که در این رابطه در کشور ایران با آن ها مواجه هستیم، اشاره و تأکید شده است.
موسوی در پایان می گوید: اجازه می خواهم بحث را با جمله ای تأمل برانگیز از «فرانسیس بیکن» به پایان برسانم: «ما بر طبیعت مسلط نخواهیم شد، مگر با پیروی از آن.»
سیل، ناشی از رفتارمان با رودخانه هاست
محمد ابراهیم یخکشی؛ مدیر عامل آب منطقه ای مازندران نیز در گفتگویی می گوید: خسارات سیل، عمدتا ناشی از رفتارما با مجاری آبی است.
وی با اشاره به رشد یکهزار درصدی خسارات سیل در۵۰  سال اخیر، وقوع سیل را یک امر طبیعی می داند و می افزاید: امروز، عمده خسارات سیل به ویژه در استان های شمالی، بیشتر ناشی از رفتار ساکنین در حوزه بالا دست و پائین دست مجاری آبی است.
وی با تاکید بر ضرورت بهره گیری از منابع آب به هنگام وقوع سیلاب و ذخیره سازی آن در سدها و آب بندان های این مناطق و نقش موثر سیلاب در تغذیه آبخوان ها، تصریح می کند: ما در مدیریت سیلاب شهری باید به عواملی از قبیل رشد جمعیت و استقرار آن ها با توجه به محدودیت اراضی، بازنگری در قوانین و مقررات متناسب با رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه، توجه جدی داشته و استانداردهای موجود در این بخش ها را به روز نماییم.
مدیر عامل آب منطقه ای مازندران، در ادامه؛ با برشمردن ویژگی های طبیعی استان مازندران، از جمله کوتاه بودن آبراهه ها، شیب کم  نواحی ساحلی که عمدتا مناطق شهری در آن استقرار یافته اند (مناطق سیل گیر) و شیب زیاد مناطق  کوهستانی (مناطق سیل خیز)، می گوید: با اختصاص مبلغ یکهزار میلیارد ریال به امر فعالیت های سازه ای و غیر سازه ای جهت کنترل سیلاب، میزان خسارت سیل در استان، به ۵۰  درصد، کاهش می یابد.
وی یادآور می شود: با رشد جمعیت و توسعه مناطق شهری، همیشه عرض جاده ها و اتوبان ها افزایش یافته و خطوط انتقال برق، قوی تر و ضخیم تر می شود اما متاسفانه به علت سود جویی افراد، مسیر آبراهه ها تنگ تر و باریک تر می گردد که این موضوع، عامل اصلی خسارات سیل در مناطق شهری است.
وی یادآور می شود: جهت کاهش خسارات ناشی از سیل، اقداماتی از جمله آزاد سازی و بازگشایی بستر رودخانه ها به طول یک هزار و۶۰۰  کیلومتر و به مساحت ۹ هزارهکتار با اعتباری بالغ بر۲۰۰  میلیارد ریال، ساماندهی و احداث دیوار حفاظتی رودخانه ها به طول۳۳۰  کیلومتر و با اعتباری بالغ بر۲۰۰  میلیارد ریال، احداث طرح های تثبیت بستر رودخانه ها و بندهای انحرافی به تعداد۶۰  مورد با اعتبار ۴۰۰ میلیارد ریال، رعایت استانداردها  در ساخت پل ها و سایر سازه های تقاطعی در رودخانه ها، پاکسازی رودخانه ها از زباله و سایر آلاینده ها، فرهنگ سازی عمومی برای رعایت حریم و بستر در هنگام ساخت و ساز با اعتبار۱۰  میلیارد ریال و نصب و برپایی سیستم هشدار سیل با اعتبار ۱۹۰  میلیارد ریال، ضروری می باشد.